فهرست

چکیده 1

فصل اول.. 2

کلیات وبیان مسئله. 2

1-1-مقدمه. 3

2-1- بیان مسئله. 6

3-1 اهمیت و ضرورت انجام پژوهش…. 9

4-1 اهداف پژوهش…. 10

5-1 هدف اصلی.. 10

6-1 فرضیه پژوهش…. 10

7-1 سوال پژوهش…. 10

8- 1 انواع متغیر ها و تعاریف نظری و عملیاتی.. 10

1-8-1 افسردگی اساسی.. 10

2-8-1 تعداد جلسات: 11

tDSC قشر پیش پیشانی پشتی جانبی.. 11

4-1-8 شدت جریان الکتریکی: 11

5-8-1 دیرش جلسات: 12

فصل دوم. 13

سوابق مطالعاتی و پیشینه پژوهش…. 13

2-1 مقدمه. 14

2-2 افسردگی.. 15

1-2-2 تعریف ودرجات افسردگی.. 15

2-2-2درجات افسردگی.. 15

3-2-2درجات افسردگی شامل.. 16

4-2-2اپیدمیولوژی.. 16

5-2-2نژاد. 17

6-2-2جنس…. 17

7-2-2سن.. 17

8-2-2 ملاحظات اجتماعی و فرهنگی.. 18

9-2-2بیماریهای جسمی.. 18

3-2 اتیولوژی.. 18

1-3-2عوامل ژنتیک…. 18

2-3-2عوامل بیولوژیک…. 19

3-3-2عوامل روانی -اجتماعی.. 19

4-3-2عوامل روان پویایی.. 20

5-3-2 فرضیه های شناختی.. 20

6-3-2 حوادث زندگی  و استرس محیطی.. 20

7-3-2 بیماری های جسمی.. 20

8-3-2 عوامل شخصیتی قبل از بیماری.. 20

4-2 علائم بالینی.. 21

5-2 تشخیص…. 21

6-2 انواع نظریه ها در مورد علل افسردگی.. 22

1-6-2 نظریه زیست شناختی.. 22

2-6-2 نظریه وراثت… 23

3-6-2 نظریه روان پویایی.. 23

4-6-2نظریه یادگیری.. 23

5-6-2 نظریه اصالت وجودی –انسان گرایی.. 24

6-6-2 نظریه ناچاری فرا گرفته شده 24

7-6-2 دیدگاه شناختی.. 25

8-6-2دیدگاه اجتماعی.. 25

9-6-2دیدگاه فرهنگی اجتماعی.. 25

7-2روند بهبودی و درمان در فسردگی.. 26

8-2 روش های تحریک مغزی غیرتهاجمی.. 29

9-2 اثرات فیزیولوژیک tDCS. 33

10-2 ایمنی.. 35

… 36

1-11-2تاثیر رو ی شناخت و خلق.. 36

2-11-2 اثر روی قشر حرکتی.. 37

3-11-2 اثر روی قشر حسی-احشایی.. 38

4-11-2 اثر روی قشر بینایی.. 38

12-2 آثار درمانی.. 39

13-2 خلاصه ای از سابقه کاربرد tDCS  در بیماران.. 40

فصل سوم. 42

روش تحقیق.. 42

1-3 مقدمه. 43

2-3 طرح پژوهش…. 43

3-3 جامعه آماری.. 43

4-3 نمونه و روش نمونه گیری.. 43

 

5-3 ابزارهای مورد استفاده در پژوهش…. 44

1-5-3 ازمون افسردگی بک…. 44

2-5-3  دستگاه تحریک الکتریکی مستقیم از روی جمجمه ( tDCS ) 45

6-3 روش اجرای پژوهش…. 45

1-6-3 تعیین نحوه قرارگیری الکترودها جهت تحریک غیرتهاجمی مغزی.. 46

2-6-3 شیوه تعیین قشر پیش پیشانی پشتی جانبی.. 47

7-3 ارزیابی مداخله. 47

8 -3 ملاحظات اخلاقی.. 48

فصل چهارم. 49

نتایج.. 49

1-4 مقدمه. 50

2-4 ویژگی های جمعیت شناختی.. 50

آزمون کوواریانس…. 54

فصل پنجم.. 57

نتیجه گیری.. 57

مقدمه. 58

مروری بر یافته ها 58

بحث و تفسیر نتایج.. 58

نتیجه گیری.. 61

محدودیت ها 61

پیشنهادات… 62

منابع انگلیسی.. 64

 

 

 

فهرست تصاویر

.. 30

. 32

 

 

 

فهرست جداول

جدول 1-2 خلاصه ای از سابقه کاربرد tDCS  در بیماران با آسیب عصب شناختی.. 41

جدول 1-4 فراوانی گروه آزمایش و کنترل.. 50

جدول 2-4 فراوانی از لحاظ سطح تحصیلات گروه آزمایش و کنترل.. 50

جدول3-4 فراوانی از لحاظ تاهل و مجرد بودن گروه ازمایش کنترل.. 51

جدول 4-4 فراوانی تعداد اعضای خانواده 51

جدول5-4 بررسی توصیفی میزان افسردگی در پیش آزمون.. 52

جدول 6-4آزمون طبیعی بودن توزیع نمرات… 52

جدول 7-4آزمون نرمال بودن توزیع نمرات (آزمون شاپیرو – ویلک) 52

جدول  آزمون شاپیروویلک… 52

جدول 8-4همگنی واریانس ها 53

جدول 9-4همگونی شیب رگرسیون.. 53

جدول 10-4نتایج تحلیل کواریانس برای مقیاس افسردگی.. 54

جدول 11-4آزمون طبیعی بودن توزیع نمرات… 54

جدول 12-4آزمون نرمال بودن توزیع نمرات (آزمون شاپیرو – ویلک) 55

جدول  آزمون شاپیروویلک… 55

جدول 13-4همگنی واریانس ها 55

جدول 15-4همگونی شیب رگرسیون.. 56

جدول 16-4نتایج تحلیل کواریانس برای مقیاس افسردگی.. 56

 

چکیده

افسردگی یک اختلال روانی است که با علائم و نشانه هایی همچون خلق افسرده و از دست دادن علاقه و لذت نسبت به فعالیتهای لذت بخش و افکار مربوط به خودکشی  مشخص می شود.تحریک مستقیم الکتریکی مغز یک تکنیک است که برای نواحی مختلف مغز در بیماران نورولوژیکی و روان پزشکی به کار می رود.پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی تحریک مستقیم الکتریکی مغز در ناحیه پیش پیشانی پشتی جانبی ( DLPFC ( بر افسردگی اساسی و دوام اثرات آن به اجرا در آمده است.این پژوهش به صورت نیمه آزمایشی با گروه کنترل است که جامعه آماری آن را کلیه بیماران افسرده شهر یزد در سال1393 تشکیل می دادند. حجم نمونه پژوهش 30 نفر از افراد مراجعه کننده به یکی از مراکز مشاوره و روانشناسی شهر یزد می باشد که با بهره گرفتن از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل(15نفره)جایگزین شدند. از پرسشنامه افسردگی بک به عنوان ابزار غربالگری استفاده گردید. سپس هر بیمار 10 جلسه تحریک الکتریکی آندی و کاتدی همزمان(2 میلی آمپری 20 دقیقه ای)را به ترتیب در قشر پری فرونتال پشتی جانبی چپ و راست دریافت نمود.پس از پایان مداخله آزمایشی پس آزمون و بعد از دو ماه آزمون پیگیری از هر دو گروه اخذ گردید.نتایج نشان داد که بین میانگین نمره افسردگی دو گروه در مرحله پیش آزمون با میانگین نمرات آزمودنی ها در پس آزمون تفاوت معنی دار وجود دارد ولی در مرحله پیگیری تفاوت معنی داری مشاهده نشد.با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می رسد تحریک الکتریکی مستقیم در قشر پری فرونتال پشتی جانبی باعث بهبود بیماران افسرده می شود و می تواند در برنامه توانبخشی این بیماران مورد استفاده قرار گیرد.

واژگان کلیدی:

تحریک الکتریکی مغز، افسردگی اساسی، قشر پری فرونتال جانبی، ناحیه پیش پیشانی

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

کلیات وبیان مسئله

 

 

1-1-مقدمه

افسردگی رایج ترین اختلال روانی است. و اخیرا رو به افزایش نهاده است. طبق متن بازنگری شده چاپ چهارم DSM ، اختلال افسردگی بدون سابقه ای از دوره مانیا،مختلط یا هیپومانیا رخ میدهد. دوره افسردگی اساسی حداقل باید دو هفته طول بکشد. بیماری که دچار دوره افسردگی اساسی  تشخیص داده می شود. باید لااقل چهار علامت از فهرس تی شامل تغییرات وزن و اشتها، تغییرات خواب، فعالیت، فقدان انرژی، احساس گناه، مشکل در تفکر و تصمیم گیری و افکار عود کننده مرگ یا خودکشی را داشته باشد. [Gordon.Rasmussen(1998)]

در جمع بندی تعاریف مختلف افسردگی، مفهوم افسردگی را به سه گونه متفاوت در نظر می گیرد.

-به منظور مشخص کردن احساسهای بهنجار، غمگینی، یاس، نا امیدی و … و بروز آنها به عنوان نشانه اختلال

-به منظور توصیف اختصاری یک نشانگان که شامل، نشانه های عاطفی، شناختی، حرکتی، فیزیولوژیکی و غدد مترشحه است.

-برای مشخص کردن اختلال های افسرده وار در چهار چوب اختلال های روانی که دارای پاره ای از علل و گونه ای از تحول هستند. و به پاره ای از درمانگرها پاسخ می دهند.

غم برجسته ترین فراوان ترین نشانه هیجانی در افسردگی است و اغلب با گرایش بیش از حد همراه است. فرد افسرده به صورت کاملا منفی درباره خودش فکر می کند. این افکار منفی نظر او را نسبت به خودش و آینده تحت اشعاع قرار می دهد. از دست دادن اشتها و اختلال خواب در بین افراد افسرده رایج است.[Stuss.Benson(1984)]

نتایج از مطالعات همه گیر شناسی، افسردگی را شایع ترین اختلال روانپزشکی گزارش نموده اند
از سویی به دلیل اینکه تقریبا دو سوم بیماران افسرده به خودکشی می اندیشند و 10 تا 15 درصد انها از این طریق به زندگی خود خاتمه می دهند اهمیت توجه به افسردگی به عنوان یکی از اختلالات مهم روانشناختی اشکار می شود [SadockBJ.SadockAV(1996)]

اهداف پژوهش

در این پژوهش هدف بر این است که بیماران شرکت کننده به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم می شوندو نتایج با یکدیگر مقایسه گردد.

5-1 هدف اصلی

بررسی تاثیر درمان تحریک الکتریکی مغز با بهره گرفتن از جریانات مستقیم  بر بهبود بیماران افسردگی اساسی

6-1 فرضیه پژوهش

مداخله آند و کاتد در ناحیه DLPFC چپ وراست باعث بهبود افسردگی اساسی می شود.

مداخله آندو کاتد در ناحیهDLPFC چپ و راست باعث تاثیر پایدار افسردگی اساسی می شود.

7-1 سوال پژوهش

1-آیا تحریک الکتریکی مغز با بهره گرفتن از جریانات مستقیم (tDCS)بر بهبود بیماران افسرده تاثیر دارد .

2-آیا تحریک الکتریکی مغز با بهره گرفتن از جریانات مستقیم(tDCS)بر بهبود بیماران افسرده تاثیر پایدار دارد.

8- 1 انواع متغیر ها و تعاریف نظری و عملیاتی

بر اساس فرضیه های مطرح شده، مداخله در عملکرد قشر پیش پیشانی پشتی جانبی توسط­(tDCS)،جنسیت، به عنوان متغییر مستقل می باشند. همچنین افسردگی اساسی به عنوان متغییر وابسته می باشد.

 

1-8-1 افسردگی اساسی

تعریف نظری: اختلال بایک یا چند دوره افسردگی اساسی بدون سابقه دوره مانی

تعریف عملیاتی نمره ای که فرد در پرسشنامه 21 سوالی کسب می نماید.

 

 

2-8-1 تعداد جلسات:

تعریف نظری : تعداد جلسات درمانی است که فرد درآن شرکت می کند.

تعریف عملیاتی : تعداد جلساتی است که افراد شرکت کننده در مطالعه تحت درمان فعال (10 جلسه) و یا تحت درمان ساختگی (10 جلسه) قرار می گیرند که بعد از هر جلسه در پرونده بیمار درج می شود. اثر این متغیر در این مطالعه کنترل (حذف) گردید.

 

 

tDSC قشر پیش پیشانی پشتی جانبی

تعریف نظری : تحریک الکتریکی مستقیم از روی جمجمه که شامل ناحیه ای از قشر پیش پیشانی شامل نواحی 9 و 46 برودمن می شود

تعریف عملیاتی : وسط فاصله بیخ بینی (نقطه بین پیشانی و بینی) تا برآمدگی پشت سر (برجسته ترین استخوان پشت سر) را روی پوست علامت زده و سپس فاصله بین دو گوش را در نظر گرفته و وسط آن علامت زده می شود. در دو طرف نقطه تقاطع دو خط فرضی عرضی و طولی C3 و C4 ( بر حسب الکتروانسفالوگرافی) یعنی کورتکس حرکتی اولیه (M1) قرار دارد. برای مکان یابی DLPFC یعنی نواحی F3 و F4

(بر حسب EEG) پنج سانتی متر جلوتر از مکان M1 را در نظر می گیریم و الکترود های دستگاه روی نواحی DLPFC چپ و راست قرار می گیرد [Dasilve  et al.(2005)]

4-1-8 شدت جریان الکتریکی:

تعریف نظری : مقدار بار الکتریکی خالصی است که در واحد زمان از سطح مقطع خاصی از رسانا عبور می‌کند [Bates.et al.(2003)]

تعریف عملیاتی : شدت جریان الکتریکی که توسط دستگاه به مغز بیمار اعمال می شود که در این مطالعه در درمان فعال 2 میلی آمپر است ولی در درمان ساختگی صفر است. اثر این متغیر در این مطالعه کنترل (حذف) گردید.

 

5-8-1 دیرش جلسات:

تعریف نظری : مدت زمانی است که هر فرد در جلسات حضور دارد.