تعارض شغلی – خانوادگی اشتغال زنان
 
کار و خانواده دو نهاد اجتماعی مهم برای فرد و جامعه اند و نخستین لازمه‌ی حفظ نظم و ثبات اجتماعی و سلامت فرد، عملکرد موزون و کار آمد این دو نهاد است. این امر در جامعه‌ی امروزی که امکان گسترش نقش‌های متفاوت اجتماعی برای هر یک از اعضای جامعه به نسبت فراهم است واقعیتی اجتناب ناپذیراست. اما گاهی وقت نقش‌ها به علت عدم ایفای هم زمان توسط کنشگر دچار تعارض می‌شوند که پیامدهای منفی به دنبال خواهد داشت.

 جزییات بیشتر درباره این پایان نامه: 

 (فایل کامل موجود است)

پایان نامه : بررسی اشتغال زنان در فقه امامیه و حقوق ایران

 
تعارض نقش در جائی که شخص ملزم به آن‌جام نقش‌های اجتماعی متعدد، و رفتارهای ناهماهنگ است اتفاق می‌افتد. هنگامی که دیگران ادراک یا توقعات مختلف از نقش یک شخص دارند، آن شخص به سوی تعارض نقش کشیده می‌شود، زیرا دشوار است که به یک دسته از چشم داشت‌ها پاسخ گفت بی آنکه دسته‌ی دیگر را مد نظر قرار نداد نگاهی به این تعاریف معلوم می‌کند که نقش ها، هیچگاه فی نفسه و به طور مطلق، جدای از کنشگرانی که آنها را ایفا می‌کنند با هم تعارضی ندارند،… اما اغلب تعارض بین نقش‌ها زمانی رخ می‌دهد که کنشگر در موقیعتی است که قادر نیست به صورت هم زمان دو نقش را ایفا کند، به زبان ساده تر چون کنشگر درمی یابد که ایفای وظایف  وتکالیف ناشی از پاسخ به توقعات یک نقش با نقش دیگر، تزاحم و تخالف دارد  او بی آنکه پاسخ به انتظار یک نقش معین را فرو گذارد یا نسبت به آن تساهل ورزد، قادر به ایفای وظایف خود در نقش دیگر نیست، دچار تعارض می‌شود، زیرا می‌بایست میان این دو نقش دست به انتخاب زد، حال آنکه از او انتظار می‌رود به هر دو نقش پاسخ بگوید. تعارض نقش‌های شغلی و خانوادگی نوع ویژه‌ای از تعارض بین نقش‌هاست که فرد را به طور هم زمان با تقاضاهای متفاوت ناسازگار ناشی از مسئولیت‌های کاری و مسئولیت‌های خانوادگی درگیر می‌سازد (خالد، ۱۳۸۵ش ، ص ۱۵، به نقل از مجله (Davis,bid, p451)).

۲-۵- مشاغلی که حضور زنان در آن، مفید تر است
 

قبل از واردشدن به موضوع مشاغل لازم و ضروری برای زنان دو سؤال مطرح می‌شود:

۱-آیا آفرینش و طبعیت جسمی و روانی زن برای کار بیرون از خانه سازگاری دارد؟

۲- آیا زن باید درصنعت ،کشاورزی، تجارت و امورخدماتی حضوری فعال داشته باشد؟

روشن است که مهمترین وظیفه‌ی زن ایفای نقش مادری و تربیت فرزندان و تدبیر امور منزل است. کاری که از ازل برای وجود و بقای جامعه، امری ضروری و حیاتی بوده است. بنابراین بهتر است اشتغال زن متناسب با شئونات زنانه طراحی گردد، به گونه‌ای که به روح و جسم او آسیب نرسد ،البته این حرف به معنای دور کردن زن از اجتماع نیست چون در آن صورت دیگر نباید به ایجاد تسهیلات برای اشتغال زنان بیندیشیم، اگر آنگونه که اسلام مقدر کرده است، یک مرد در محیط خانه، با زن معاشرت به « معروف» داشته باشد و جامعه‌ی اسلامی و قوانین حقوقی، شغل خانگی زن را نه تنها از لحاظ معنوی، بلکه از جنبه‌ی مادی به رسمیت بشناسد بسیاری از زنان شاغل ترجیح می‌دهند در محیط خانه کار کنند و از کار کردن در بیرون از منزل صرف نظر نمایند. برخی معتقدند مشاغل زنان به دلیل مسئولیت‌های ناشی از وظایف خانوادگی که به لحاظ تقسیم جنسیتی کار، وظیفه اصلی و اولیه زنان بشمار می‌رود، نوعاً محدود و منحصر به شغل هایی است که حداکثر تطابق وکمترین تعارض را با وظایف آنها به عنوان همسر و مادر داشته باشد. در واقع، این امر به صورت یک باور فرهنگی، این انتظار را در عموم اعضاء جامعه و از جمله زنان برمی انگیزد که «زنان به سوی مشاغلی گرایش پیدا کنند که بتواند انتظار جامعه را به عنوان یک زن خانه دار در عین کسب درآمد برای خانواده برآورده نماید، بدین ترتیب فضای فرهنگی جامعه در مورد اشتغال زنان، مهم ترین وظیفه زن را خانه داری [و تربیت فرزند] می‌داند.  انتظار دارد که در صورت عدم تمایل شوهر، زن کارش را رها کند. انتخاب شغل نیز با هدف اصلی کمک به اقتصاد خانواده صورت می‌گیرد و شغل‌های پسندیده برای زنان به ترتیب اهمیت معلمی و پزشکی است.( خالد ، خانواده ، کار- جنسیت – ، ۱۳۸۵ش ، صص ۲۱۶و۲۱۵).

در نظام ارزشی اسلام، ارزش مطلق، اطاعت و بندگی خدا است، لذا اگر زن در راه  اطاعت خدا و برای کسب رضایت الهی آن‌جام وظیفه نماید بالاترین ارزش‌ها نصیب وی خواهد شد و به کمال خواهد رسید. آیت اله جواد آملی می‌فرماید: « قضاوت ومرجعیت منصب است نه کمال، وخداوند کارهای اجرائی را متناسب با ساختار وجودی انسان تقسیم کرده است. حتی نبوت و رسالت کارهای اجرائی است… اما شغل‌ها و مناصب و فعالیت‌های اجتماعی، که به هیج وجه نمی تواند نمایانگر کمال باشند، برحسب ساختار بدن و شرایط و نیاز تقسیم می‌شود. (جوادی آملی ، زن در آینه جلال وجمال ، ۱۳۸۷ش، ص ۳۲۳).

علامه طباطبائی (ره) این مطلب را چنین تبیین فرموده اند: « اسلام محرومیت زنان را از بعض مناصب مهمل نگذاشته، وآن را جبران کرده است و مزایا و فضایلی به آن‌ها داده که در آن افتخاراتی حقیقی هست، خدایی که ارزش هر یک از فضایل را آن طور که هست می‌شناسد، و برای سلوک هر انسانی مسلکی را معین  نموده و او را به پیمودن آن مسلک تشویق نموده ،و برای پیمودن خطی که برایش ترسیم کرده بها و ارزشی معین کرده ،و در نتیجه هیچ خطی برخط دیگری برتری ندارد، و فضیلت آن مردی که در معرکه قتال حاضر می‌شود و با کمال سخاوت خون خود را ایثار می‌کند، از فضیلت زنی که وظیفه شوهرداریش را آن‌جام می‌دهد برتر نیست [همان گونه که پیامبر اکرم (ص)  فرمود: جهادُ الْمَرْئهَ حُسْنُ التَّبَعُّلْ ] (حر العاملی ، وسائل الشیعه ۱۴۰۹ق ، ج ۱۴ ، ص ۱۶۲)و نیز آن مرد حاکمی که سرپرستی جامعه را برعهده گرفته، و چرخ جامعه را می‌چرخاند، وآن مردی که بر مسند قضا تکیه زده، هیچ برتری نسبت به زنی که کودکش را تر و خشک می‌کند ندارد.چون این منصب‌ها زمانی ارزش پیدا می‌کند و زمانی اثر خود را می‌بخشد و وقتی تعبد به آن برای صاحبش صحیح و مشروع می‌گردد، که صاحبش در پذیرفتن آن نوعی ایثارکرده باشد، و به خاطر رضای خدا این بار سنگین را به دوش بکشد و اگر به زن بگویند تو باید در خانه بمانی و نسل را تربیت کنی، او نیز به خاطر خدا قبول کند ،هیچ تناقضی هم در این دو قسم حکم نمی بیند.( طباطبائی ، تفسیر المیزان ، ج۴ ، صص ۵۵۵ تا ۵۵۸ با تلخیص).

در این قسمت به تعدادی از مشاغلی که با طبیعت روحی و جسمی زنان سازگاری دارد و در واقع ادامه‌ی نقش‌های سنتی آن هاست اشاره می‌کنیم: