گردشگری روستایی: مفاهیم و ارزیابی
 
 

از آن جا که توریسم روستایی می‌تواند به مثابه فعالیت فراگیر جهانی و دیگری به عنوان تاکید بر توسعه سیاست‌های منطقه ای و محلی شناخته شود، بر این اساس تعریفی عام و حاصل از اجماع حوزه اندیشیدگی از توریسم روستایی وجود ندارد (Dam,opperman,1996-1999:86). کنفرانس جهانی توریسم روستایی، (Rural Tourism conference, 2006)، توریسم روستایی را شامل انواع گردشگری با برخورداری از تسهیلات و خدمات رفاهی در نواحی روستایی می‌داند که امکان بهره‌مندی از منابع طبیعی و جاذبه‌های طبیعت را همراه با شرکت در زندگی روستایی (کار در مزرعه و کشاورزی) فراهم می‌آورد. علاوه بر این باید پذیرفت که ویژگی‌های متمایزی مانند فعالیت‌ها و موقعیت روستایی، گردشگری روستایی را از دیگر اشکال گردشگری جدا می‌کند، در عین حال که تعریف و شاخصه های فراگیری که مورد قبول همگان باشد، وجود ندارد (Richard, charply, 1997:10). چنان چه لین (lane,1994) توریسمی که مکان آن در حومه شهر باشد را نیز توریسم روستایی می‌داند.

گردشگری روستایی را ممکن است بتوان به صورت ساده به عنوان «مسافرت به مناطق روستایی» تعریف کرد؛ اما تحقیقات نشان داده‌اند که تعریف گردشگری روستایی بسیار پیچیده تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد (lane, 1993). مثال‌های زیادی از انواع گردشگری که در مناطق روستایی انجام می‌شود از جمله فعالیت‌های طبیعت محور، جشنواره‌ها، رویدادهای مرتبط با میراث گذشتگان، جاذبه‌ها و رویدادهای بومی، آگری توریسم،[۱] نمایشگاه های هنری و صنایع دستی، تئاتر های محلی و غیره را می‌توان نام برد.

همان گونه که لین اظهار می‌دارد گردشگری روستایی یک فعالیت چند وجهی و پیچیده است که در برگیرنده هر چیزی از جمله گردشگری مزرعه تا مسافرت آموزشی، گردشگری سلامت، گردشگری وابسته به نژاد شناسی و گردشگری طبیعت می‌باشد. آنتونی دونت (Dunnett,2004)، توریسم روستایی را رهایی از زندگی کسالت بار شهری برای بهره گیری از مواهب طبیعی و برخورداری از جاذبه‌های طبیعی (جنگل‌ها، مراتع، رودخانه‌ها) می‌داند که در محیط روستایی با ارائه تسهیلات رفاهی و خدماتی (خوراک، اقامتگاه و فعالیت‌های تفریحی/ ورزشی) همراه می‌شود. علاوه بر این اپرمن (oppermann, 1996:38) نیز توریسم روستایی را در ارتباط تنگاتنگ با توریسم مزرعه ای و نهادینه کردن ارزش کشاورزی در جامعه روستایی می‌داند که مناطق پارک‌های ملی و حیات وحش حفاظت شده را شامل نمی‌شود. (lakovidou et all, 1995:21) توریسم روستایی را گونه ای فعالیت تفریحی و انتخابی می‌داند که کار در مزرعه (کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی)، فروش صنایع دستی و مشارکت در زندگی کاملاً روستایی را در بر می‌گیرد.

علاوه بر این، توریسم روستایی را در بر گیرنده گستره ای از فعالیت‌ها، خدمات و تسهیلات تفریحی و ایجاد آرامش برای گردشگران می‌دانند که به وسیله کشاورزان و ساکنان روستا، برای جذب و نگه داشت گردشگران در راستای افزایش و کسب درآمد صورت می‌گیرد که گونه ای از فرآیندهای توسعه روستایی به شمار می‌رود (cannon, 1994:2). قسمتی از پیچیده بودن تعریف گردشگری روستایی مربوط به شکل ذاتی تعریف خود مناطق روستایی در شرایط تغییر قوانین متغیر و رو به افزایش جهانی است. طبق تعریف نیکرسون[۲] در سال ۲۰۰۱ گردشگری روستایی به اقدامات مکمل فعالیت‌های کار در مزرعه همراه با بعضی از اشکال و سرمایه گذاری‌های گردشگری اطلاق می‌گردد.

هیل[۳] و همکاران در سال ۱۹۹۶ گردشگری روستایی را به عنوان گردشگری زندگی طبیعی و فراهم آورنده رضایت افرادی که در جستجوی سلامتی، فعالیت، تمدد اعصاب و تجربه فرهنگ‌های معتبر از ازدحام مناطق شهری و محل‌های کار پراضطراب فرار کرده‌اند، تعریف نموده‌اند. بر این اساس، توریسم روستایی، توریسم زراعی و کشاورزی را نیز در بر می‌گیرد و حوزه ای از ارائه خدمات و تسهیلات خدماتی مانند اسکان، پذیرایی، امکانات و وسایل سرگرمی، بر پایی جشن‌ها و مراسم محلی روستایی، تولید و فروش صنایع دستی روستایی و محصولات کشاورزی را نیز در بر دارد (شریف زاده و مراد نژاد، ۵۴:۱۳۸۱).

کمیسیون جامعه اروپایی (۱۹۸۶) نیز توریسم روستایی را تنها شامل گردشگری کشاورزی نمی‌داند، بلکه گستره فراگیری از فعالیت‌های گردشگری در مناطق روستایی را فرا می‌گیرد. همچنین «گروه مردمی توریسم آمریکا» (DOT) نیز توریسم روستایی را هر آن چیزی می‌داند که گردشگران را به نواحی پیرامون ما در شهرهای اصلی فرا بخواند (knowd, 2001:9)، چنانچه توریسم روستایی را رویکردی در جذب و نگه داشت گردشگران، برای آشنایی با زندگی روستایی می‌داند که علاوه بر رونق و توسعه روستایی، امکان بهره‌مندی از مواهب طبیعی و جاذبه‌های محیطی روستا را برای ساکنان شهری فراهم می‌کند (DOT, 1995:5).

گردشگری
گردشگری کشاورزی
گردشگری مزرعه/ دامپروری
شکل (‏۲‑۳) سلسله مراتب آگری توریسم (گردشگری کشاورزی)‏(منبع: ۱۹۹۹ clark)

از آنجا که اصطلاح توریسم روستایی حوزه‌هایی مانند توریسم حومه، توریسم کشاورزی و توریسم فرهنگی را نیز در بر می‌گیرد (knowd, 2001:9)، با مفاهیمی مانند بوم زیست‌ها، توریسم سبز و توریسم طبیعت و یا اکوتوریسم نیز ارتباط معنایی نزدیکی پیدا می‌کند (Whelan, 1991). فعالیت‌های تفریحی توریسم روستایی شامل کمپ روستایی، اقامت در منازل روستایی، گشت و گذار در مناطق حیات وحش، بازاریابی صنایع دستی روستایی، جشنواره های فرهنگی، ورزش‌های ماجراجویی، بازدید اماکن تاریخی و باستانی نزدیک مناطق روستایی، جشنواره های موسیقی و آواز محلی و هر گونه فعالیت تفریحی معطوف به نواحی روستایی می‌شود (Holland et al, 2003:7). آگری توریسم به اقدامی اقتصادی در مزرعه، دامداری یا اراضی تحت کشت کشاورزی اطلاق می‌گردد که برای لذت دیدار کنندگان انجام شده و درآمدهای مکملی برای صاحبان مزارع ایجاد می‌کند، شکل (۲-۲) و در جدول (۲-۲) معیارهای تعریف مناطق روستایی در کشور های مختلف آورده شده است.

جدول (‏۲‑۶) مثال‌هایی از معیارهای متفاوت ملی برای تعریف مناطق روستایی

کشور
معیارها (ضوابط)
استرالیا
جاهایی که جمعیت آن‌ها کمتر از ۱۰۰ نفر بوده و تراکم جمعیت کمتر از ۴۰۰ نفر در هر کیلو متر مربع باشند.
دانمارک
جاهایی که تعداد ساکنین کمتر از ۲۰۰ نفر باشد.
انگلستان و ولز
بر اساس تعریف غیر رسمی، زیست گاه‌هایی به غیر از زیست گاه های با ساکنین بیش از ۱۰۰۰۰ نفر
ایرلند
معیار تشخیص بین مناطق شهری و مناطق روستایی تراکم جمعیت ۱۰۰ نفر ملاک است.
نروژ
تعداد جمعیت ساکن کمتر از ۲۰۰ نفر
پرتقال
نواحی با جمعیت کمتر از ۱۰۰۰۰ نفر
اسکاتلند
مناطق محلی با تراکم جمعیتی کمتر از ۱۰۰ نفر در هر کیلو متر مربع
اسپانیا
مناطق مسکونی با جمعیت کمتر از ۱۰۰۰۰ نفر
سوسیس
نواحی مسکونی با جمعیت کمتر از ۱۰۰۰۰ نفر
منبع Randall, 1985, Robinson, 1990. Lane, 1994. OECD,1994. Hoggart et all, 1995. Sharply, ‎‎۱۹۹۷٫‎

در هر صورت صنعت توریسم روستایی را شامل گستره فراگیری از فعالیت‌ها، خدمات و تسهیلات می‌دانند که به وسیله روستائیان برای تفریح، استراحت، جذب و نگه داشت گردشگران در نواحی روستایی صورت می‌گیرد و می‌تواند توریسم کشاورزی، توریسم مزرعه، توریسم طبیعی، توریسم فرهنگی، توریسم سبز، توریسم جنگل و اکوتوریسم را نیز در بر داشته باشد. در جدول (۲-۳) گستره ای از فعالیت‌های تفریحی که در حوزه توریسم روستایی انجام می‌گیرد، آمده است و در جدول (۲-۴) اثرات توریسم روستایی در سه بخش کالبدی، اقتصادی، فرهنگی-اجتماعی مورد بررسی قرارگرفته شده است.

جزییات بیشتر درباره این پایان نامه   :

(فایل کامل موجود است)

پایان نامه ارشد رشته جغرافیا با موضوع راهکارهای توسعه گردشگری روستایی

پایان نامه : برنامه ریزی توسعه گردشگری روستایی دربندرترکمن با تأکید بر روستای نمونه گردشگری آشوراده

مقاله رایگان با موضوع بررسی اثرات اقتصادی گردشگری بر نواحی روستایی