بررسی حقوقی پروژه ژنوم انسان
سوم: بررسی پروژه ژنوم انسان و اعلامیه مربوط به استفاده از پیشرفت در زمینه علم و فن آوری به نفع صلح و برای مصلحت نوع بشر

الف- بررسی پروژه ژنوم انسان[۱]

یکی از عملکردهای سازمان ملل متحد در موضوع تغییرات ژنتیکی پروژه ژنوم انسان می باشد. پروژه «ژنوم انسان» به عنوان یک پروژه تحقیقاتی بین المللی برای کشف و ضبط ساختار نقشه‏های فیزیکی و ژنتیکی ژنوم‏ انسان طراحی شد، به نحوی که تولیدات علمی این پروژه حاوی منبع کاملی از اطلاعات درباره ساختمان و نحوه عمل دی ان ای انسان باشد. پروژه ژنوم انسان یک تلاش بین المللی است که ۱۳ سال به طول انجامید و به طور رسمی در اکتبر ۱۹۹۰ میلادی آغاز به کار کرد. پروژه ۱۵ ساله طراحی شده بود، اما پیشرفت سریع فناوری، کامل شدن آن را شتاب داد و پروژه در سال ۲۰۰۳ میلادی به اتمام رسید. این پروژه اولین بار در سال ۱۹۸۴ میلادی در کنفرانسی تحت عنوان آلتا[۲] مطرح شد و تامین قسمتی از بودجه این پروژه‏ را دپارتمان انرژی امریکا بر عهده گرفت. در سال ۱۹۹۸ میلادی کنگره آمریکا رسما اجرای پروژه ژنوم انسانی را به حوزه شبیه‏سازی انسان معطوف کرد و به بررسی ابعاد موضوع پرداخت. در پایان کنگره این‏گونه نتیجه گرفت که‏ به رغم کاربرد گسترده نتایج تحقیق درباره ژنوم انسانی بر بهبود سلامتی افراد و بشر به‏طور کل، چنین تحقیقی لزوما باید به‏طور کامل منطبق با کرامت انسان، آزادی و حقوق بشر باشد و همچنین ممنوعیت تمامی اشکال تبعیض مبتنی بر ویژگی‏های ژنتیک را محترم بدارد. حدود بیست کشور از جمله انگلیس، فرانسه، آلمان و ژاپن نیز  به این پروژه پیوستند.[۳]

 جزییات بیشتر درباره این پایان نامه ها :(فایل کامل موجود است)

پایان نامه حقوق : نظام حقوقی حاکم بر تغییرات ژنتیکی در چارچوب حقوق بین­ الملل بشر 
 

ب- بررسی اعلامیه مربوط به استفاده از پیشرفت در زمینه علم و فن آوری به نفع صلح و برای مصلحت نوع بشر[۴]

اعلامیه مربوط به استفاده از پیشرفت در زمینه علم و فن­آوری به نفع صلح و برای مصلحت نوع بشر در قطعنامه (سی) ٣٣٨۴ مورخ ١٠ نوامبر ١٩٧۵ میلادی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب رسیده است. این اعلامیه در موضوع تغییرات ژنتیکی نیز کاربرد دارد، زیرا بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک علمی است که می­بایست در جهت صلح و حمایت از حقوق بشر باشد و هدف مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تدوین این اعلامیه نیز جلوگیری از تضییع حقوق بشر ناشی از پیشرفت علوم جدید است.

همه کشور­ها مطابق ماده ۱ این اعلامیه می­بایست تضمین نمایندکه از نتایج پیشرفت­ها در زمینه علم و فن­آوری به نفع تقویت صلح و امنیت بین ­المللی، آزادی و استقلال و همچنین به منظور رشد و توسعه اجتماعی و اقتصادی مردمان و تحقق حقوق و آزادی­های بشر مطابق با منشور ملل متحد استفاده شود و در این زمینه کشورها باید همکاری بین ­المللی را ترویج و از آن حمایت کنند. همچنین مطابق ماده ۲ این اعلامیه همه کشور­ها باید برای پیشگیری از استفاده از پیشرفت­ها در زمینه علم و فن­آوری، به ویژه به وسیله ارگان­های کشور­ها، به منظور محدود کردن یا مداخله در زمینه برخورداری افراد از حقوق بشر و آزادی­های بنیادین، به صورتی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق­های بین ­المللی مربوط به حقوق بشر و سایر اسناد و مصوبات بین المللی مربوطه قید شده، تدابیر مناسب به عمل آورند.[۵]

در این اعلامیه مجمع عمومی بدین نکته اشاره می­ کند که دولتها می­بایست در زمینه علوم جدید همچون فناوری دستکاری ژنتیکی چارچوب حقوقی مشخصی را تعیین کنند، لذا در ماده ۸ این اعلامیه بیان می­دارد که همه کشور ها برای پیشگیری و ممانعت از بهره ­برداری از دستاوردها در زمینه علم و فن­آوری به زیان حقوق بشر وآزادی­های بنیادین و منزلت و حیثیت شخص انسان، اقدامات موثر از جمله از طریق قانون­گذاری به عمل آورند.[۶]

گفتار دوم: اقدامات سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد[۷] (UNESCO)

یونسکو به عنوان یک اتاق فکر بین‌المللی و مرکزی برای اطلاع‌رسانی و تبادل‌نظر با هدف وضع استانداردها و هنجارهای اخلاقی لازم در زمینه پیشرفت‌های تکنولوژیک عمل می کند. بدین سبب این سازمان هم‌اکنون رهبری جهانی در سازماندهی و حمایت از فعالیت‌های بین‌المللی در زمینه اخلاق زیستی و تغییرات ژنتیکی را به دست گرفته است. یونسکو با تکیه بر این رسالت خود مجموعه قوانین و هنجارهای زیر را در ارتباط با موضوع تغییرات ژنتیکی وضع کرده است که در مبحث چهارم فصل اول این پژوهش بدین اسناد پرداخته شد.[۸]

– اعلامیه جهانی ژنوم انسانی و حقوق بشر (۱۹۹۷)

– اعلامیه بین‌المللی داده‌های ژنتیک (۲۰۰۳)

– اعلامیه جهانی اخلاق زیستی و حقوق بشر (۲۰۰۵)

مقدمه اساسنامه سازمان آموزشی، علمی‏ و فرهنگی ملل متحد، ضمن آنکه بر انتشار گسترده فرهنگ و آموزش انسان‏ها برای عدالت، آزادی و صلح به عنوان یک وظیفه مقدس تصریح می‏کند، وظیفه سازمان را پیشبرد و بهبود اهداف صلح بین ­المللی و رفاه مشترک بشریت از طریق روابط فرهنگی، علمی و آموزشی مردم‏ جهان اعلام می‏دارد. بدین‏گونه اقدامات این سازمان با مسایل مربوط به حقوق بشر و تحولات‏ حقوق بین ­الملل در این زمینه همپیوندی اساسی می‏یابد. همچنین نباید از یاد برد که در همین مقدمه اساسنامه، یونسکو اصول دموکراتیک، کرامت، برابری و احترام‏ متقابل را اعلام و هرگونه «دکترین عدم برابری میان انسانها و نژادها»[۹] را مردود می‏داند. بر همین اساس، یونسکو در قطعنامه‏های متعدد، توسعه مطالعات اخلاقی در مورد نتایج‏ پیشرفت‏های علمی و تکنولوژی در زمینه بیولوژی و ژنتیک در چارچوب احترام به حقوق بشر و آزادی‏های بنیادین را گوشزد می‏کند.[۱۰]