1-3- ضرورت و اهمیت موضوع. 6

1-4- اهداف پژوهش… 7

1-5- فرضیه‌ها 7

1-6- تعاریف متغیرها 8

فصل دوم: پیشینه تحقیق

2-1- پیشینه نظری. 13

2-2- ویژگیهای کلی اختلالهای خلقی. 14

2-3- مؤلفه اختلالات خلقی. 14

2-4- اختلال افسردگی. 15

2-4-1- اختلال افسردگی اساسی. 15

2-4-1-1- ویژگیهای دوره افسردگی اساسی. 15

2-4-1-2- میزان شیوع و روند اختلال افسردگی اساسی. 16

2-4-1-3- ویژگیهای تشخیصی دوره افسردگی اساسی. 17

2-4-1-4- اختلال افسرده خویی. 18

2-4-1-5- ویژگیهای تشخیصی. 19

2-4-1-6- عوامل علیتی زیستی. 20

2-4-1-7- نظریه‌های روانپویشی. 21

2-4-1-8- شخصیت افسرده 23

2-4-1-9- درماندگی در دستیابی به اهداف.. 24

2-4-1-10- دیدگاه رفتاری. 24

2-4-1-11- دیدگاه شناختی. 25

2-4-1-12- تعیین کننده­ های روانی، اجتماعی ، فرهنگی، بین­فردی. 26

2-5- سرمایه اجتماعی. 28

2-5-1- تعریف سرمایه اجتماعی. 29

2-5-2- زمینه‌های تاریخی سرمایه اجتماعی. 29

2-5-3- نظریه‌پردازان سرمایه اجتماعی. 33

2-5-3-1- جیمز کلمن. 33

2-5-3-2- پیربوردیو. 34

2-5-3-3- رابرت پانتام 34

2-5-3-4- فوکویاما 35

2-5-4- عناصر و مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی. 36

2-5-5- انواع سرمایه اجتماعی. 38

2-5-6- روان­شناسی مثبت.. 40

2-5-7- سرمایه روان­شناختی. 41

2-5-8- مؤلفه­ های سرمایه روان­شناختی. 42

2-5-8-1- خودکارآمدی. 42

2-5-8-2- حیطه‌های خودکارآمدی. 43

2-5-8-3- ابعاد خودکارآمدی. 44

2-5-8-4- منابع خودکارآمدی. 45

2-5-8-5- اثرات خودکارآمدی بر کارکردهای روان­شناختی. 46

2-5-8-6- مراحل رشد الگوگیری. 47

2-5-9- امید. 49

2-5-9-1- نظریه‌های ناامیدی افسردگی. 52

2-5-9-2- رشد امیدواری. 53

2-5-10- خوش­بینی. 54

2-5-10-1- خوش­بینی‌ سرشتی یا گرایشی. 56

2-5-10-2- سبک تبیینی خوش­بینانه‌. 56

2-5-10-3- خوش­بینی- بدبینی- سازگاری. 57

2-5-10-5- رشد خوش­بینی. 58

2-5-11- تاب­آوری. 60

2-5-11-1- عناصر تاب آوری. 63

2-5-11-2- ویژگی‌های افراد تاب­آور. 64

2-5-11-3- رشد تاب­آوری. 65

2-5-12- پیشینه پژوهشی. 67

2-5-13- جمع بندی و نتیجه ­گیری. 81

فصل سوم: روش پژوهش

3-1- طرح پژوهش… 84

3-2- جامعه آماری. 84

3-3- نمونه و روش نمونه گیری . 84

3-4- ابزارهای جمع آوری اطلاعات.. 84

3-5- پرسشنامه سرمایه اجتماعی(دلاویز1384) 85

3-6- پرسشنامه سرمایه روان­شناختی. 85

3-7- روش اجرای پژوهش… 86

فصل چهارم: روش تجزیه و تحلیل داده ها

 

. 4-1- تجزیه و تحلیل داده ­ها 88

4-1-1- بخش توصیفی. 88

4-1-2- بخش استنباطی. 90

 

فصل پنجم بحث و نتیجه ­گیری

5-1- بحث وتفسیر یافته­ های پژوهش… 98

5-2- محدودیتهای پژوهش… 103

پیشنهادات کاربردی. 104

فهرست منابع. 105

پبوستها

 

 

فهرست جداول

جدول (4-1) یافته‌های توصیفی مربوط به متغیر افسردگی (افراد عادی و افسردگی غیربالینی) 88

جدول (4-2) یافته‌های توصیفی مربوط به متغیر سرمایه اجتماعی و مؤلفه­ های آن. 88

جدول (4-3) یافته­ های توصیفی مربوط به متغیر سرمایه اجتماعی و مؤلفه­ های آن در افراد عادی  89

جدول (4-4) یافته­ های توصیفی مربوط به متغیر سرمایه اجتماعی و مؤلفه­ های آن در افسردگی غیربالینی  89

جدول(4-5) یافته­ های توصیفی مربوط به متغیر سرمایه روان شناختی و مؤلفه­ های آن. 89

جدول (4-6): یافته­ های توصیفی مربوط به متغیر سرمایه روان شناختی و مؤلفه­ های آن در افراد عادی  90

جدول (4-7) یافته­ های توصیفی مربوط به متغیر سرمایه روان شناختی و مؤلفه­ های آن در افسردگی غیربالینی  90

جدول(4-8) خلاصه تجزیه تابع تشخیص کانونی. 90

جدول (4-9) خلاصه  آزمون لامبدا ویلکس.. 91

جدول (4-10) ضرایب تابع تشخیص کانونی استاندارد 91

جدول(4-11) ماتریس ساختار 92

جدول(4-12) خلاصه تجزیه تابع تشخیص کانونی. 93

جدول(4-13) خلاصه آزمون لامبدا ویلکس.. 93

جدول 4-14 خلاصه تجزیه تابع تشخیصی کانونی. 93

جدول(4-15)   خلاصه  آزمون لامبدا ویلکس.. 94

جدول(4-16) ضرایب تجزیه تابع تشخیص کانونی استاندارد شده 94

جدول  (4-17) ماتریس ساختاری. 94

جدول (4-18) نتایج آزمون تحلیل واریانس چند گانه نمرات متغیر سرمایه اجتماعی و مولفه های آن در افراد افسرده غیربالینی و عادی  95

جدول (4-19) نتایج آزمون تحلیل واریانس چند گانه نمرات متغیر سرمایه روانشناختی و مولفه­های آن در افراد افسرده غیربالینی و عادی  96

 

 

 

فصل اول

کلیات پژوهش

 

 

1- مقدمه

افسردگی از شایع­ترین اختلالات روانی است که تقریباً در سراسر جهان و در همه­ی فرهنگ­ها و کشورها دیده می­ شود. شیوع آن در طول دوره­ زندگی حدود 15% است و در زنان حتی به 25% نیز می­رسد. تعداد معدودی از افراد، افسردگی را در طول مدت زندگی­شان تجربه می­ کنند. بدون شک افسردگی در جامعه باعث اختلال در سلامت و پیشرفت جامعه می­ شود. افسردگی علاوه بر جنبه­ های ژنتیکی اکثراٌ با عوامل اجتماعی و روانی ناشی از وقایع محیطی همراه بوده است. افراد مبتلا به افسردگی دچار علایم متعددی از قبیل خلق افسرده، فقدان علاقه و لذت، کاهش انرژی و تمرکز، مشکلات خواب، خودکشی و . می­باشند. میزان بروز اختلالات افسردگی عمده بین بیما­ران مراجعه­کننده به پزشکان عمومی 15- 10% و این رقم در بیماران مراجعه­کننده به متخصصان داخلی حدود 15% است. این در حالی است که فقط نیمی از مبتلایان به افسردگی به صورت جدی تحت درمان قرار می­گیرند (کاپلان­و سادوک، 2002).

این اختلال همیشه مورد توجه بوده است و روش های درمان­های زیادی، از جنبه­ های متفاوتی برای مواجهه با این اختلال مورد بررسی قرار گرفته­اند. با این وجود، اغلب به صورت یک دوره­ بالینی مزمن مشاهده می­ شود و 39%تا15% از موارد ممکن است یک سال پیش از شروع علائم همچنان افسرده باشند یعنی علائم آن­ها با معیارهای اختلال افسردگی اساسی مطابقت کند (برتی و سرونی،1984) و 22% موارد بعد از 2 سال همچنان افسرده باقی بمانند (کلر و همکاران،1984).

در این میان عوامل زیادی در شکل­ گیری و تداوم افسردگی نقش دارند که می­توان به نقش سرمایه ­روان­شناختی تأکید کرد. این مفهوم  به ­عنوان سازه­ی مفهومی از روان­شناسی مثبت­گرا می­باشد که با ویژگی­هایی از قبیل باور فرد به توانایی­هایش برای دستیابی به موفقیت، داشتن پشتکار در دنبال کردن اهداف، ایجاد اسنادهای مثبت درباره خود و تحمل کردن مشکلات تعریف می­ شود ( فرد لوتانز و کیله لوتانز و برت لوتانز،2004). هم ­چنین برخوردار بودن از سرمایه روان­شناختی افراد را قادر می­سازد تا در برابر موقعیت­های استرس­زا بهتر مقابله کرده، کم­تر دچار تنش شده، در برابر مشکلات از توان بالایی برخوردار شوند، به دیدگاه روشنی در مورد خود رسیده و کم­تر تحت تأثیر وقایع روزانه قرار می­گیرند لذا دارای سلامت روان­شناختی بالقوه­ای نیز هستند (روبینز واترز، ماش، ساککیوپه،1994).

امروزه هم بخش عظیمی از اشکال بیماری­ها (اعم از روانی، جسمانی) در کشورهای در حال توسعه در ارتباط شدید با عوامل و مدلهای اجتماعی رابطه­ قوی دارند (سازمان بهداشت جهانی، 2001). اثرات این عوامل در درازمدت کارایی خود را نشان می­دهند، مشکلاتی چون فقر، شکست در تحصیلات، زندگی در محیط فیزیکی نامناسب، سطوح بالای عدم امنیت در جامعه (مثل خشونت، تصادفات) و مسائلی چون حوادث منفی زندگی از جمله جدایی از والدین، از دست دادن کار یا مهاجرت اجباری که از عوامل اجتماعی هستند، تأثیرات زیادی بر سلامت­روانی افراد دارند (هارفام،2004).

تحقیقات نشان داده­اند که سرمایه ­اجتماعی بالاتر با انسجام اجتماعی بیش­تر به بهبود شرایط بهداشت روانی جامعه کمک می­ کند (کاواچی، کندی، لوچنر، پروتو،1997).

جامعه برای تربیت دانشجویان که مستعدترین گروه اجتماعی محسوب می­شوند هزینه­ های کلان معنوی و مادی را متحمل می­ شود و به همین دلیل هرگونه اختلال در سلامت و جسم دانشجو تهدیدی بر این سرمایه ­گذاری است چرا که دانشجویان هر کشور متضمن سازندگی آن سرزمین هستند و سلامت جسم و روان تک­تک آنان اثر بسیار مهمی در آینده آن کشور دارد. افسردگی در بین دانشجویان می ­تواند در کسب مهارت­ های اجتماعی و تکامل شخصیت اختلال ایجاد کند، و از میزان موفقیت و پیشرفت تحصیلی آنان بکاهد و آن­ها را از رسیدن به جایگاه ویژه­ای که انتظار دارند و در واقع شایسته­ آن هستند باز دارد. و در موارد شدید موجب شکست و ناکامی در زندگی شده، و باعث اختلال در پیشرفت جامعه و عواقب ناشی از آن شود)  شمشیری نظام، کافیان تفتی، انصاری، 1383(. این مطالعه در جهت بررسی نقش سرمایه ­روا­ن­شناختی و اجتماعی در شکل­ گیری و تداوم افسردگی در بین دانشجویان صورت گرفته است.

1-2- بیان مسأله

افسردگی اختلالی است که با کاهش انرژی و علاقه، احساس گناه، اشکال در تمرکز، بی­اشتهایی و افکار مرگ و خودکشی مشخص می­ شود و با تغییر در سطح فعالیت، توانایی­های شناختی، تکلم، وضعیت خواب، اشتها و سایر ریتم­های بیولوژیک همراه است؛ که به اختلال در عملکرد شغلی، روابط اجتماعی و بین­فردی منجر می­ شود این بیماری با احساس یأس و ناامیدی، ناراحتی، فقدان هر گونه انگیزه و امید و کاهش سطح اعتماد به نفس و بدبینی همراه است (کاپلان و سادوک،2007).

25% زنان و 12% مردان یک دوره­ افسردگی اساسی را در طول عمرشان تجربه می­ کنند. از سویی در مورد علت­شناسی افسردگی به عوامل مختلفی تأکید شده است از جمله کژکاری و عدم تعادل در واسطه­های مغز، هورمون­ها، نقص در هویت، اشکال در پردازش اطلاعات و روابط مختل خانوادگی (نوری، 1384).

در بین عوامل موثر در شیوع و ابتلا به افسردگی و پیامدهای آن، می­توان به نقش شبکه­ های اجتماعی و به تبع آن سرمایه اجتماعی اشاره نمود. در این راستا، یک مطالعه بر روی 700 آمریکایی آفریقایی­تبار نشان می­دهد بین سرمایه اجتماعی و اضطراب و افسردگی رابطه­ تنگاتنگی وجود دارد به این معنی که افراد افسرده به دلیل وضعیت روان­شناختی خویش از اعتماد بین­فردی پایین و شبکه­ های اجتماعی نازل و روابط محدود به عنوان سرمایه اجتماعی برخوردارند (کاترونا و راشل، هلسینگ،2000   توضیح اینکه سرمایه ­اجتماعی مجموعه ­ای از هنجارهای موجود در سیستم اجتماعی است که موجب ارتقای سطح همکاری، همیاری میان اعضای یک گروه یا جامعه می­ شود و پایین آمدن آن، افزایش سطح هزینه­ های تبادلات و ارتباطات را موجب می­گردد (فوکویاما،1999).

از سویی به نظر می­رسد که افراد افسرده به دلیل وضعیت روان­شناختی ویژه از منا­بع سرمایه­ روان­شناختی از قبیل خودکارآمدی، تاب­آوری، امید، خوش­بینی برخوردار نیستند. در این راستا کارور وگینز،(1978) نشان دادند که خودکارآمدی و خوش­بینی به­عنوان مؤلفه­ های سرمایه­ روان­شناختی به طور معکوس با افسردگی رابطه دارند.

اهداف پژوهش

هدف کلی

تعیین نقش سرمایه اجتماعی و روان­شناختی در پیش ­بینی وقوع و عدم وقوع افسردگی غیربالینی

هدف جزئی

تعیین نقش مؤلفه­ های سرمایه اجتماعی در پیش ­بینی وقوع و عدم وقوع افسردگی غیربالینی

تعیین نقش مؤلفه­ های سرمایه روان­شناختی در پیش ­بینی وقوع و عدم وقوع افسردگی غیربالینی

تعیین تفاوت سرمایه اجتماعی و مؤلفه­ های آن در افراد افسرده غیربالینی و افراد عادی

تعیین تفاوت سرمایه روان­شناختی و مؤلفه­ های آن در افراد افسرده غیربالینی و افراد عادی

1-5- فرضیه ­ها

سرمایه اجتماعی و روان­شناختی قادرند وقوع یا عدم وقوع افسردگی غیربالینی را پیش ­بینی کنند.

مؤلفه­ های سرمایه اجتماعی قادرند وقوع یا عدم وقوع افسردگی غیربالینی را پیش ­بینی کنند.

مؤلفه­ های سرمایه­ روان­شناختی قادرند وقوع یا عدم وقوع افسردگی غیربالینی را پیش ­بینی کنند.

بین افراد افسرده غیربالینی و افراد عادی از نظر سرمایه اجتماعی و مؤلفه­ های آن تفاوت وجود دارد.

بین افراد افسرده غیربالینی و افراد عادی از نظر سرمایه روان­شناختی و مؤلفه­ های آن تفاوت وجود دارد.

متغیر ملاک: سرمایه اجتماعی، سرمایه روان­شناختی

متغیر پیش­بینی: افسردگی غیربالینی و وضعیت عدم بیماری

1-6- تعاریف متغیرها

تعریف مفهوم افسردگی

افسردگی حالت روانی ناخوشایندی است که با دلزدگی، یأس و خستگی­ناپذیری، مشخص می­ شود و در بیشتر مواقع با اضطراب کم و بیش شدید همراه است (بنا به تعریف پیه­رون،1973؛ به نقل از دادستان، 1376). افراد مبتلا به این اختلال چنانچه نشانه­ های مذکور را در حد شدید و عمیق نداشته باشند ولی از داشتن این نشانه­ها در رنج باشند به عنوان افسرده غیر بالینی تلقی می­شوند.

تعریف عملیاتی افسردگی

در این پژوهش برای تعیین افراد افسرده غیربالینی از پرسشنامه افسردگی بک(BDI.11) استفاده شد و نمره­ای که افراد در این پرسشنامه بدست خواهند آورد، مبتنی بر خط برش نمره(30 تا 18 )به عنوان ملاک افسردگی غیربالینی در نظر گرفته شد.

  

تعریف مفهومی سرمایه ­روان­شناختی

سرمایه ­روان­شناختی یک وضعیت مثبت روان­شناختی است که بیانگر تلاش فرد در جهت پیشرفت خود و آینده می­باشد (لوتانز و همکاران، 2007).

تعریف عملیاتی سرمایه­روان­شناختی

منظور از سرمایه ­روان­شناختی نمره­ای است که آزمودنی­ها در پرسشنامه­ سرمایه ­روان­شناختی    لوتانز و همکاران (2007) بدست می­آورند.

مؤلفه های سرمایه ­روان­شناختی

تعریف مفهومی خودکارآمدی

باورها و قضاوتهای فرد به توانایی­های خود در انجام وظایف و مسئولیت­ها(بندورا، 1986،1997­).

تعریف عملیاتی خودکارآمدی

در این پژوهش منظور از خودکارآمدی نمره­ای است که فرد در سؤالات مربوط به خرده مقیاس سؤالهای آزمون سرمایه­ روان­شناختی PCQ بدست می­آورد.

تعریف مفهومی امیدواری

اسنایدر و همکاران(1991) امید را مجموعه ­ای شناختی می­دانند که مبتنی بر احساس موفقیت ناشی از منابع گوناگون و مسیرها و شیوه ­های انتخاب شده برای نیل به اهداف است.

تعریف عملیاتی امیدواری

در این پژوهش منظور از امیدواری نمره­ای است که آزمودنی در پاسخ به خرده­ مقیاس سؤالهای آزمون سرمایه روان­شناختی، PCQ بدست می آورد.

تعریف مفهومی خوش­بینی

خوش­بینی به جهت­گزینی اشاره دارد که در آن معمولاً پیامدهای مثبت مورد انتظارند و این پیامدها به عنوان نتایج عوامل ثابت، کلی، درونی، در نظر گرفته می­ شود (بویری، 1386).

تعریف عملیاتی خوش­بینی

در این پژوهش منظور از خوش­بینی نمره­ای است که فرد در سؤالات مربوط به خرده مقیاس سؤالهای آزمون سرمایه روان­شناختی PCQ  بدست می آورد.

      تعریف مفهومی تاب­آوری

گارمزی و ماستن (1991) تاب­آوری را یک فرایند، توانایی، پیامد سازگاری موفقیت­آمیز با شرایط تهدید کننده تعریف نموده ­اند.

تعریف عملیاتی تاب­آوری

در این پژوهش منظور از تاب­آوری نمره­ای است که فرد در سؤالات مربوط به خرده مقیاس سؤالهای آزمون سرمایه روان­شناختی، PCQ بدست می­آورد.

1. Kaplan & Sadock’s
2. Berti & Seroni
3. Celler &etal
4. Psychology Capital
5. Positive Psychology

 

 

 

1. Luthans .F, Luthans. K, Luthans. B
2. Robinze &Waters-Marsh & Caccioppe
3. Who
4. Hurfam
5. Social Capital
6. Kawach i& Kennedy & Lochner & Prothwo

 

1. Katrona & Helsinge &Rashel
2. Fukuyama
3. Carver& kinze

. Depression

1. Pearon
2. beck

.self-efficacy

2.Bandura